Henryk I Piast (urodzony między 1292 a 1296 roku, zmarł między 6 marca a 15 maja 1346 roku) herb
Trzeci syn Bolka I "Surowego" Piasta, regenta legnickiego i wrocławskiego, księcia jaworskiego, księcia Lwówka, księcia na Świdnicy, Ząbkowic, Strzelinie, Ziębicach i Beatryczy Ballenstedt Askańskiej, córki Ottona V "Długiego" Ballenstedt Askańczyka, margrabiego brandenburskiego, regenta (wicekóla) Czech.
Książę jaworsko-świdnicki, na Lwówku Śląskim, w Świdnicy i na Ziębicach od 1307 roku do 1312 roku, książę jaworski, na Lwówku Śląskim od 1312 roku do między 6 marca a 15 maja 1346 roku, książę Łużyc Wschodnich na Zgorzelcu od 1319 roku do 3 maja 1329 roku, książę Łużyc Wschodnich na Przewozie od 1319 roku do 4 stycznia 1337 roku, książę Łużyc Wschodnich w Hradcu Kralove i Trutnovie od 1329 roku do między 6 marca a 15 maja 1346 roku, książę na Głogowie od 1337 roku do między 6 marca a 15 maja 1346 roku, książę (zastawny) Kąt Wrocławskich od 1337 roku do między 6 marca a 15 maja 1346 roku.
W 1316 roku, w 1319 roku (dopełnione) poślubił Agnieszkę Przemyslidównę (urodzona 15 czerwca 1305 roku, zmarła przed 4 stycznia 1337 roku), córkę Wacława II Przemyślida, króla Czech i Polski, wielkiego księcia krakowskiego i Ryksy Elżbiety Piastównej, córki Przemysła II Piasta, króla Polski, wielkiego księcia krakowskiego, księcia wielkopolskiego.
W 1301 roku, po śmierci ojca, opiekę nad Henrykiem i jego braćmi, Bernardem (świdnickim) oraz Bolkiem (ziębickim), przejęła matka oraz stryj, margrabia Henryk. Pod koniec 1307 roku rządy w księstwie świdnickim objął najstarszy brat, Bernard, który w 1312 roku wydzielił Henrykowi samodzielną dzielnicę, ze stolicą w Jaworze (w 1322 roku dzielnicę ziębicką otrzymał Bolko II). Od 1312 roku samodzielnie władał księstwem jaworskim, wydzielonym mu przez brata Bernarda "Statecznego".
Książę, wzorem starszego brata, prowadził politykę, której głównym celem była chęć utrzymania niezależności swego dziedzictwa przed zakusami czeskimi. W 1316 roku poślubił Agnieszkę, córkę zmarłego w 1305 roku króla Czech, Wacława II, i Ryksy Elżbiety (jedynej córki Przemysła II wielkopolskiego). Wdowa po Wacławie była przeciwniczką nowego władcy, Jana Luksemburskiego, aktywnie wspierając przeciwnych mu możnowładców, którymi dowodził jej kochanek, pochodzący z północnoczeskiego rodu Ronowców, Henryk z Lipy. Książę jaworski, dzięki poparciu teściowej, umieścił swoje wojska w należącym do jej oprawy wdowiej grodzie Hradec, z którego wspierał działania czeskich buntowników.
Po zawarciu w 1318 roku porozumienia między stronami król Jan nabył od Ryksy Hradec i Henryk został zmuszony do opuszczeŹnia grodu. W 1319 roku książę wystąpił z roszczeniami do spadku po dynastii askań-skiej, z której pochodziła jego matka. W sierpniu tegoż roku zajął wschodnie Lużyce (ze Zgorzelcem). Zachodnią część Lużyc opanował natomiast król czeski. W wyniku ugody z 1319 roku Henryk zatrzymał uzyskany obszar, zrzekając się roszczeń do ziem zajętych przez Jana. Złożył wówczas hołd z Łużyc królowi niemieckiemu (od 1328 roku cesarzowi), Ludwikowi IV Wittelsbachowi, swemu szwagrowi. W latach 1329-1337 Luksemburczyk podjął energiczne starania mające na celu opanowanie Wschodnich Łużyc.
W 1337 roku Henryk zrzekł się ostatecznie wszystkich posiadłości na jego korzyść, ale w zamian otrzymał w dożywotnie władanie ziemię głogowską. Nie złożył jednak królowi hołdu lennego, gdyż w układzie ze stycznia 1337 roku wystąpił jako niezależny sojusznik Czech, zobowiązany jedynie do udzielania zbrojnej pomocy Luksemburczykowi.
W 1316 roku poślubił Agnieszkę, córkę króla czeskiego Wacława II. Małżeństwo zostało dopełnione dopiero w 1319 roku z powodu na młody wiek Agnieszki. Ze względu na bliskie pokrewieństwo między narzeczonymi niezbędna okazała się dyspensa papieska, którą uzyskano dopiero w 1325 roku. Po śmierci żony (około 1337 roku) książę nie wstąpił ponownie w związek małżeński, a z racji braku potomka zapisał swe dziedzictwo bratankowi, Bolkowi II "Małemu".
Księżna Agnieszka nie dała Henrykowi żadnych dzieci i dlatego książę jaworski zawarł w 1345 roku traktat o wzajemnym dziedziczeniu z bratankiem Bolkiem II "Małym", a rok później zmarł i księstwo jaworskie przejął książę świdnicki. Henryk pochowany został w Krzeszowie, jednak nie zachował się tam jego nagrobek. Natomiast za fragment jego grobowca uważana jest płyta nagrobna znajdująca się w kościele franciszkanów w Lwówku.
Żródła:
"SŁOWNIK WŁADCÓW POLSKI I PRETENDENTÓW DO TRONU POLSKIEGO" - Marcin Spórna, Piotr Wierzbicki.
Henryk (1292-96 - 1346) w "Księstwo Świdnicko-Jaworskie"
Henryk I jaworski w "Poczet.com"
02-08-2020